Co po Kościele?

FatBantha · 18 Październik 2021

Hiszpania: Były biskup chce wziąć ślub. Jego wybranka to autorka powieści satanistyczno-erotycznych

52-letni Xavier Novell, były biskup diecezji Solsona w Hiszpanii, chce wziąć ślub ze swoją partnerką. Jest nią Silvia Caballol, 38-letnia psycholog, autorka powieści o tematyce satanistyczno-erotycznej. Novell był znany w kraju ze względu na wcześniejsze liczne wystąpienia w mediach, w których dał się poznać jako konserwatysta, przeciwnik homoseksualizmu i aborcji, zwolennik niepodległości Katalonii.

Były biskup diecezji Solsona koło Lleidy w hiszpańskiej Katalonii, 52-letni Xavier Novell, który w sierpniu nieoczekiwanie zrezygnował ze swojej funkcji, złożył w urzędzie stanu cywilnego w Surii koło Barcelony dokumenty w celu zawarcia związku małżeńskiego - poinformowały źródła sądowe.

Partnerką byłego biskupa, znanego wcześniej ze skrajnie konserwatywnych poglądów, jest Silvia Caballol, 38-letnia psycholog, autorka powieści o tematyce satanistyczno-erotycznej - podał w piątek dziennik "La Vanguardia".

Duchowni są zaskoczeni

Podpisany przez sędziego edykt zwyczajowo otworzył 15-dniowy termin na wniesienie zastrzeżeń, jeżeli istniałaby jakakolwiek przeszkoda prawna wyłączająca zawarcie małżeństwa.

Według agencji Europa Press, duchowni z diecezji Solsona wyrazili zdumienie z powodu zamiarów byłego ordynariusza. Zdaniem rektora parafii Tora (Lleida), Fermi Manteca, Novell wciąż zaskakuje. - Już jako biskup często wypowiadał się kontrowersyjnie, potem zrezygnował bez słowa pożegnania, a teraz chce wziąć ślub cywilny. Nie spodziewaliśmy się tego - powiedział.

Przed opuszczeniem diecezji Novell poinformował, że odchodzi z powodów "ścisłe osobistych", a następnie w pozostawionej odręcznej nocie dodał, że z nikim nie chce rozmawiać i zmienił numer telefonu komórkowego. Od tamtego czasu nie złożył żadnej publicznej deklaracji.

Jednak już wkrótce po rezygnacji okazało się, że powodem była kobieta, w której zakochał się Novell, psycholog i pisarka Silvia Caballol, rozwiedziona z muzułmaninem, matka dwojga dzieci. Jest ona autorką dwóch książek o tematyce satanistycznej i erotycznej. Jedna z nich, "Piekło pożądania Gabriela", została uznana przez dziennik "ABC" za wizjonerską. "Powieść przenosi nas w świat psychopatii, sekt, sadyzmu i szaleństwa, w walkę dobra ze złem, między Bogiem i szatanem, miedzy aniołami i demonami" - napisała gazeta.

Były biskup szuka pracy

Papież Franciszek przyjął rezygnację Novella z funkcji ordynariusza 23 sierpnia, a teraz byłego biskupa oczekuje długi i skomplikowany proces sekularyzacji. Novell przestał pobierać wynagrodzenie od Kościoła, choć - według źródeł diecezjalnych Solsony - wciąż mu ono przysługuje. Obecnie poszukuje pracy jako inżynier agronom, którym jest z wyksztalcenia. W tym celu kontaktował się z wieloma firmami w Katalonii, ale do tej pory w żadnej nie został zatrudniony. Ostatnio jego CV odrzuciła firma związana z badaniami genetyki świń w El Bages koło Barcelony - poinformowały źródła firmy.

Novell był jednym z najmłodszych hierarchów w Hiszpanii, został biskupem w wieku 41 lat. Był znany w kraju ze względu na wcześniejsze liczne wystąpienia w mediach, w których dał się poznać jako konserwatysta, przeciwnik homoseksualizmu i aborcji, zwolennik niepodległości Katalonii.

W 2017 roku był krytykowany za wypowiedzi o rzekomym psychologicznym podłożu skłonności homoseksualnych. W jednym z publicznych wystąpień wskazał, że przyczyną może być "nieobecność lub oddalenie ze strony ojca". Wywołał także polemikę swoją krytyką aborcji, która nazwał "ludobójstwem" i "okropnym przestępstwem". W czasie nielegalnego referendum niepodległościowego w Katalonii w 2017 roku jako jedyny tamtejszy biskup opowiadał się za prawem tego regionu do samostanowienia. Od 2015 roku był egzorcystą; często egzorcyzmy praktykował i bronił ich skuteczności.

Według bliskich współpracowników byłego już biskupa, na których powołuje się dziennik "ABC", w ciągu ostatnich lat narastały problemy z jego osobowością, co "mogło mieć związek z udziałem w mających leczyć homoseksualizm kontrowersyjnych terapiach, a także promowaniem ich w różnych częściach kraju". Na początku października Konferencja Episkopatu Hiszpanii oświadczyła, że nie popiera takich terapii uznając je za "błędne co do metody i celów". Według mediów, deklaracja ta może mieć związek ze sprawą byłego biskupa Solsony.

noniewiem · 18 Październik 2021

View: https://www.youtube.com/watch?v=jMqY-IN40Wc

FatBantha · 24 Listopad 2021

Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych

W okresie 1992–2021 w Polsce obserwowany jest powolny spadek poziomu wiary religijnej — z 94 proc. do 87,4 proc. i szybszy spadek praktyk religijnych — z 69,5 proc. do 42,9 proc. Najgwałtowniej spada liczba praktykujących wśród osób w wieku 18–24 lata – z 69 proc. do 23 proc. – wynika z badań CBOS.

Dzisiaj, 16:23

Powoli rośnie jednak odsetek niewierzących (raczej niewierzących oraz całkowicie niewierzących), który w 2021 r. wyniósł łącznie 12,5 proc.
Z badania wynika, że kobiety były i pozostały bardziej wierzące niż mężczyźni
Proces utraty wiary przebiega stosunkowo najszybciej wśród osób z wyższym wykształceniem
Bardziej dynamicznie zmiany dokonują się w największych miastach
Już więcej niż co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy
Od maja 2020 r. notowane jest przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych
W największych miastach 27,4 proc. praktykuje regularnie, a odsetek niepraktykujących sięgnął 40,7 proc.
Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem
W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 proc. do 23 proc. – i rośnie niepraktykujących – z 7,9 proc. do 36 proc.
Jednak również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, poziom praktyk spadł – z 72,8 proc. regularnie praktykujących w 1992 r. do 56 proc. obecnie

CBOS podkreśla, że w społeczeństwie polskim, w okresie 1992–2021, nastąpił powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktykowania.

Zaznaczono, że "na przestrzeni prawie trzydziestu lat, odsetki deklaracji wiary, choć spadają, utrzymują się na bardzo wysokim poziomie: w marcu 1992 r. wierzący oraz głęboko wierzący stanowili łącznie 94 proc. ogółu badanych, a w sierpniu 2021 r. – 87,4 proc.".

"Powoli rośnie jednak odsetek niewierzących (raczej niewierzących oraz całkowicie niewierzących), który w 2021 r. wyniósł łącznie 12,5 proc." – podano w raporcie CBOS.

Kto bardziej wierzący

Z badania wynika, że kobiety były i pozostały bardziej wierzące niż mężczyźni. "Wydaje się, że w skali ogólnospołecznej awans edukacyjny kobiet czy protesty kobiet przeciwko zaostrzaniu prawa antyaborcyjnego nie spowodowały znacząco szybszego spadku poziomu ich wiary religijnej w porównaniu do poziomu wiary mężczyzn" – wskazuje CBOS.

Zaznaczono, że "proces utraty wiary przebiega stosunkowo najszybciej wśród osób z wyższym wykształceniem, wolniej – wśród tych z wykształceniem średnim, a najwolniej – z wykształceniem podstawowym lub zawodowym".

Bardziej dynamicznie zmiany dokonują się w największych miastach, gdzie w 1992 r. odnotowaliśmy 91 proc. wierzących wśród ogółu badanych, a obecnie – 72,5 proc, przy odsetku niewierzących wynoszącym 27,5 proc. W mniejszych miejscowościach poziom wiary religijnej także spadł, ale jedynie o około 6 pkt proc. Tymczasem już więcej niż co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy.

Zmiana zwyczajów

Z badania wynika, że spada odsetek regularnie praktykujących (kilka razy w tygodniu oraz raz w tygodniu) – z 69,5 proc. w marcu 1992 r. do 42,9 proc. w sierpniu 2021 r., częściowo na rzecz praktykujących nieregularnie, natomiast rośnie odsetek niepraktykujących, który w 2021 r. wyniósł 24,1 proc.

Od maja 2020 r. notowane jest przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych – niemal każdego miesiąca odsetek deklaracji niepraktykowania przekracza 20 proc. Poza nagłośnieniem skandali pedofilskich w Kościele na ograniczanie praktyk religijnych wpłynęła także epidemia COVID-19.

CBOS wskazuje, że kobiety praktykowały i praktykują bardziej regularnie niż mężczyźni. Jednak zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn od 2019 r. widać zauważalne przyspieszenie porzucania praktyk. Z badań wynika, że "im wyższy poziom wykształcenia, tym niższy był i jest poziom regularnych praktyk religijnych, a wyższy niepraktykowania".

Spadki odsetka deklaracji regularnych praktyk przekraczają 20 pkt proc., a wzrosty odsetka niepraktykujących przekraczają 11 punktów w grupach badanych z wykształceniem zawodowym i 14 punktów w pozostałych kategoriach.

Wśród osób z wyższym wykształceniem szybko przybywa niepraktykujących (wzrost z 15,7 proc. w roku 1992 do 29,0 proc. w roku 2021); wśród osób z wykształceniem średnim najszybciej ubywa praktykujących regularnie (z 62,5 proc. w roku 1992 do 36,9 proc. w roku 2021).

"W największych miastach 27,4 proc. praktykuje regularnie, a odsetek niepraktykujących sięgnął 40,7 proc. Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem" – wynika z badania CBOS.

Religijność ze względu na wiek

W kategorii wiekowej 18–24 lata spada odsetek wierzących – z 93 proc. w roku 1992 do 71 proc. w pierwszych ośmiu miesiącach 2021 r., a rośnie niewierzących – z 6,7 proc. w roku 1992 do 28,6 proc. obecnie. Wśród osób w wieku 25–34 lata odsetek wierzących spadł z 94 proc. do 82 proc., a wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, z 97,3 proc. do 94,6 proc., a więc o niecałe 3 punkty procentowe.

Poziom praktyk religijnych wśród młodych respondentów w wieku 25–34 lata był jeszcze nieco niższy: w roku 1992 – 62 proc. regularnie praktykujących i 8 proc. niepraktykujących, natomiast obecnie wartości te wynoszą odpowiednio 26 i 30 proc.

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny

Jak podają autorzy badań, nie można wykluczyć, że dla najmłodszych badanych, w wieku 18–24 lata, którzy w dużej części mieszkają z rodziną i jeszcze się uczą, zarzucenie praktykowania jest elementem emancypowania się spod wpływów rodziny i najbliższego środowiska. U nich proces toczy się szybciej, ale mniej równomiernie. W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 proc. do 23 proc. – i rośnie niepraktykujących – z 7,9 proc. do 36 proc.

Jednak również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, poziom praktyk spadł – z 72,8 proc. regularnie praktykujących w 1992 r. do 56 proc. obecnie, a odsetek niepraktykujących w tym okresie wzrósł z 8,7 proc. do 17,5 proc.

"Obserwując deklaracje wiary religijnej kolejnych kohort wiekowych, w okresie niemal 30 lat, widzimy, że zmiany następują bardzo nierównomiernie: są znikome w pokoleniach dziadków (seniorzy i baby boomers), minimalne w pokoleniach rodziców (pokolenie "Solidarności" i pokolenie X), znaczące w kohorcie millenialsów i gwałtowne w kohorcie najmłodszej" – zaznacza CBOS.

Zwraca uwagę, że trzy starsze kohorty wiekowe są do siebie bardzo podobne – były i pozostały wierzące: w ciągu 30 lat odsetek deklaracji wiary spadł o 1–1,5 pkt proc. (i równie niewielkie są wzrosty odsetka niewierzących). W pokoleniu X zmiany są minimalnie większe (spadek deklaracji wiary o 3 pkt proc.). Mimo tych zmian są to pokolenia, w których odsetek wierzących nie spadł poniżej 90 proc., a niewierzących – nie wzrósł powyżej 9,3 proc.

Z badania CBOS wynika, że większe zmiany obserwowane są w kohorcie millenialsów (urodzonych między 1980 a 1996 r.), a największe w kohorcie najmłodszej (urodzonych w roku 1997 lub później. "Ta najmłodsza Polska jest już niemal w jednej trzeciej niewierząca" – wskazuje CBOS.

Natomiast proces zarzucania praktyk religijnych jest we wszystkich kohortach wiekowych wyraźny. "O ile proces zarzucania regularnych praktyk religijnych w trzech najstarszych kohortach przebiega stopniowo, to w pokoleniu X wyraźnie przyspiesza koło roku 2016, w pokoleniu millenialsów – koło roku 2018, a w najmłodszej kohorcie jest to nieprzerwany, gwałtowny »zjazd«" – wskazuje CBOS.

Z badań wynika, że odsetki niepraktykujących we wszystkich kohortach wiekowych rosną od około 2017 r., oczywiście najgwałtowniej w dwóch najmłodszych kohortach.

"W 2021 r. regularny kontakt z Kościołem ma zdecydowana mniejszość millenialsów i najmłodszych (około 1/4 lub mniej), a odpowiednio prawie 1/3 i ponad 1/3 spośród nich nie ma żadnego kontaktu z Kościołem" – pokazują badania.

Natomiast w przypadku pokolenia "Solidarności" i pokolenia X regularnie praktykuje mniejszość, a prawie 1/5 i ponad 1/5 spośród nich w ogóle nie chodzi do kościoła.

Analizowane dane pochodzą z badań CBOS z okresu od marca 1992 do sierpnia 2021 roku włącznie; badania te realizowane były na liczących około 1000 osób reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski.

(KF)

Źródło: PAP

ckl78 · 6 Styczeń 2022

Święto trzech króli

ckl78 · 7 Luty 2022

Prasa niemiecka o Benedykcie XVI: „Trudno o bardziej żenującą sytuację”

Były papież skorygował swoje oświadczenie dotyczące raportu o nadużyciach w archidiecezji Monachium i Fryzyngi. Niemiecka prasa komentuje.

„Allgemeine Zeitung” z Moguncji:

„Ratzinger po raz kolejny zaniedbał to, by wnieść decydujący wkład w wyjaśnienie przerażających czynów popełnianych przez dziesięciolecia. Przyznanie się do winy przez byłego papieża mogłoby stanowić sygnał dla innych odpowiedzialnych za nie osób: nigdy nie jest za późno na uporządkowanie spraw. Zamiast tego Ratzinger robi wszystko, żeby zachować pozory nieomylności. Jego postępowanie zwiększy liczbę wystąpień z Kościoła i wpłynie na dalszy upadek jego znaczenia. Ratzingerowi należy życzyć, żeby jeszcze długo był w stanie zrozumieć, jakie rozmiary przybrał ten skandal. Prawdziwy przedstawiciel Boga na ziemi powinien mieć dość siły, żeby przyznać się do błędu. A i to byłby dopiero początek”.

„Suedkurier” z Konstancji:

„Dla wielu pobożnych katolików jest wręcz nie do zniesienia, jak czołowi przedstawiciele Kościoła obchodzą się z zarzutami molestowania. Benedykt XVI musiał sprostować istotne słowa w sprawie raportu o nadużyciach w Monachium po udowodnieniu mu nieprawdy zawartej w oświadczeniu dotyczącym jego odpowiedzialności za tuszowanie nadużyć kapłańskich. Trudno o bardziej żenującą sytuację. Mimo to były papież i jego doradcy najwidoczniej niewiele się z tego nauczyli. Przyznanie się przez Benedykta XVI do winy jest nacechowane wymijającymi sformułowaniami i nie ma w nim samokrytyki, nie mówiąc o skrusze. Winne są «pomyłki w opracowaniu redakcyjnym», czyli winny jest ktoś inny. Ofiary molestowania mogą to odebrać tylko jako kolejny policzek”.

„Stuttgarter Nachrichten”:

„Ofiary molestowania doświadczają teraz odżegnywania się w dalszym ciągu przez kościelnych przywódców od jakiejkolwiek odpowiedzialności. Co prawda Benedykt XVI musiał przyznać, że uczestniczył w 1980 roku w posiedzeniu, na którym podjęto decyzję przyjęcia Petera H. do archidiecezji Monachium i Fryzyngi, ale temu i tak nie dałoby się zaprzeczyć, ponieważ protokół tej narady był jednoznaczny. Jednak do tej pory nie bierze współodpowiedzialności za to, że ofiary molestowania zostały napiętnowane na całe życie. Ustępując w roku 2013 ze stanowiska, jako pierwszy papież w historii, Benedykt XVI udowodnił, że potrafi podejmować decyzje i przejmować odpowiedzialność. Teraz powinien to uczynić ponownie”.

„Badische Neueste Nachrichten” z Karlsruhe:

„Coś się jednak dzieje w Kościele katolickim. Emerytowany papież przyznaje, że brał udział w posiedzeniu, na którym rozpatrywano sprawę księdza, który wielokrotnie molestował seksualnie nieletnich. Dla wydania dalszych ocen, jak ogłosił jego sekretarz, musi najpierw przeczytać pełny tekst ekspertyzy. To jednak nie wystarczy ofiarom molestowania. I słusznie, bo oświadczenie Benedykta XVI jest pokrętne i połowiczne. Ale przynajmniej Joseph Ratzinger sprawia teraz wrażenie, że chce zmienić swój mocno nadszarpnięty wizerunek. A zatem: odwagi!”.

Prasa niemiecka o Benedykcie XVI: „Jak policzek dla ofiar” – DW – 25.01.2022

Były papież skorygował swoje oświadczenie dotyczące raportu o nadużyciach w archidiecezji Monachium i Fryzyngi. Niemiecka prasa komentuje.

www.dw.com

Jak to jest, dwa wspaniałe pontyfikaty JP2 i Benedykta, a kościół po nich w największym kryzysie od wieków?

kr2y510 · 7 Luty 2022

ckl78 napisał:
Jak to jest, dwa wspaniałe pontyfikaty JP2 i Benedykta, a kościół po nich w największym kryzysie od wieków?

Prawdziwym powodem jest II Sobór. A jak się zamiata pewne rzeczy pod dywan, to zawsze może to być dodatkiem, który przeważył szalę.

kran · 17 Marzec 2022

Ilu uchodźców przyjmuje Rydzyk i Kościół?

ckl78 · 5 Kwiecień 2022

kran napisał:
Ilu uchodźców przyjmuje Rydzyk i Kościół?

Rydzyk - nie pamiętam aby kiedykolwiek wspomagał.

ckl78 · 5 Kwiecień 2022

Duchowny głosił fake newsy o agresji Rosji i inne. Wierni wyszli z kościoła.

Według relacji mieszkańców, wierni podczas niedzielnej mszy oburzeni wychodzili z kościoła, inni nie chcieli przyjąć komunii świętej. Stało się to po tym, jak usłyszeli szokujące słowa z usta ojca Jacka z zakonu benedyktynów w Tyńcu, który odwiedził miejscową parafię, by m.in wygłosić tu kazanie podczas nabożeństwa. A to, wg. relacji mieszkańców wsi, było dalekie od tego, co zazwyczaj można usłyszeć w świątyni.

"Wojnę na Ukrainie wywołali Amerykanie, a teraz chcą zwalić na Rosjan", "Polskie kobiety powinny uważać na Ukrainki, które przyjechały do Polski, bo te zaraz zaczną uwodzić i odbijać im mężów", "Pan Jezus kocha tylko ludzi głęboko wierzących, innych wypluwa", "Rodzice, którzy oddają dzieci do żłobka, nie powinni dziwić się, kiedy zostaną przez nich oddani do domu starców".

Takie m.in. słowa mieli na mszy usłyszeć wierni z tej małopolskiej wsi. Część z oburzeniem, lub nawet ze łzami w oczach wyszła z kościoła w trakcie kazania.

Opactwo Benedyktynów w Tyńcu poinformowało "Gazetę Krakowską", że zakon stanowczo dystansuje się od poglądów wygłaszanych w kazaniu w Stanisławiu Dolnym przez ojca Jacka. Zapowiada też jego ukaranie.

Dziękujemy wiernym, którzy zdecydowali się zwrócić uwagę na wspomniane nadużycia i zapewniamy, że sprawę traktujemy poważnie. Sytuacja wymaga głębszego namysłu, dziś więc możemy poinformować, że o ile relacje wiernych się potwierdzą, zakonnik zostanie upomniany, zaś opactwo rozważy zastosowanie innych środków dyscyplinarnych, włącznie z zawieszeniem działalności kaznodziejskiej mnicha - powiedział "Gazecie Krakowskiej" ojciec Grzegorz Hawryłeczko, rzecznik prasowy Opactwa Benedyktynów w Tyńcu.

Skandal na mszy pod Wadowicami. Duchowny głosił fake newsy o wojnie. Wierni wyszli z kościoła. Stanowcza reakcja zakonników

gazetakrakowska.pl

Hitch · 6 Kwiecień 2022

Ja też uważam za skandaliczne, że w swoim kazaniu nie wymienił Żymian razem z Amerykanami.

FatBantha · 12 Maj 2022

Teolog: bolą mnie okropne błędy papieża

"Skandale pedofilskie, wojna w Ukrainie, brak reakcji papieża – one pokazują, że system jest niewydolny, jego inercja jest na tyle posunięta, że wielu ludziom nie ma nic do zaoferowania, jest pusty i gorszący. Wiemy, że ten model kapłaństwa urzędowego i tej władzy w Kościele katolickim nie może być utrzymany. Pytanie, jak to ma być zmienione i przez kogo” – mówi dr Sebastian Duda, teolog.

Wczoraj, 14:22

Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin: Wydawało się, że Franciszek to papież, który ma wyjątkowy słuch społeczny. Teraz zachowuje się, jakby stracił kompas moralny, akurat kiedy, jest on potrzebny.

Sebastian Duda: Postawa Franciszka wobec napaści Rosji na Ukrainę jest zauważalna i gorsząca dla wielu osób. Co prawda niektórzy zwracają uwagę na różne konteksty, że jest ona bardziej gorsząca w Polsce czy w naszej części Europy, a im dalej od nas, tym mniej ludzie się tym interesują. Ma na to wpływ odległość geograficzna i kulturowa. Pewnie ludzie w Ameryce Łacińskiej są skłonni bardziej rozumieć postawę Franciszka i przyjmować założenia teologiczne, które za nią stoją. Bo że stoją – to jest oczywiste.

Czy nie jest najważniejsze to, że giną ludzie?

Brutalna prawda jest taka, że na każdej wojnie giną ludzie, a Watykan zawsze zachowywał się tak samo – nie stawał po żadnej ze stron. Pytanie brzmi, czy w obecnym kontekście również powinien tak zrobić. Ja tę postawę Franciszka przyjmuję z dużym smutkiem. Bolą mnie okropne błędy papieża.

Jakie?

Spotykanie się na telemoście z Cyrylem, patriarchą Moskwy. Tego się nie da obronić i wszystkie racje, które za tym stoją, są działaniem w imię iluzorycznego dobra.

Nie mam powodów, żeby sądzić, że Franciszek jest złą osobą, że ma złe motywacje, że występuje z premedytacją i współpracuje z oprawcami, żeby coś zyskać. Bo tego typu głosy pojawiają się, także w Polsce. Agnieszka Graff i Elżbieta Korolczuk napisały w "Gazecie Wyborczej", że chodzi o taktyczny sojusz Watykanu z Cerkwią moskiewską, by przeciwstawić się zmianom kulturowym na Zachodzie. Że łączą ich wspólne cele antygenderowe. Jednak po Franciszku tego nie było dotąd widać.

To prawda. Dokonał przełomowych jak na papieża, gestów wobec osób LGBT.

Jednak podobną do Graff i Korolczuk argumentację podziela wiele osób. Mój znajomy, jeszcze zanim ukazał się ten artykuł, napisał mi, że papież nie chce mieć parady równości w Donbasie. To jest teza z sufitu. To, że papież żyruje tę sytuację, bo tak to trzeba nazwać, nie znaczy, że zawarł sojusz antygenderowy z Cerkwią. Tak nie jest.

Więc co to jest?

To jest zapętlenie na kilku poziomach, które ostatecznie na meta poziomie ma u swego źródła kryzys klerykalnego systemu kościelnego w katolicyzmie. Kryzys ten ujawnił się w ostatnich dekadach z całą mocą przede wszystkim przez skandale seksualne. Teraz mamy jego kolejną odsłonę.

Nie mam więc powodu, żeby myśleć o papieżu, że jest złym człowiekiem, ale że w ramach tego systemu nie potrafi działać w słuszny sposób.

Kim jest w tej sytuacji? Politykiem watykańskim czy chrześcijaninem?

Jednym i drugim. Co do polityki, Watykan to państwo, które wobec Rosji od dekad działa według tego samego modelu. Utrwalił się on po drugiej wojnie światowej i polega na tym, żeby, broń Boże, nie drażnić sowieckiego (a teraz rosyjskiego) niedźwiedzia. Związek Radziecki był państwem antyreligijnym, kościoły były zamykane, księża i wierni byli prześladowani. Chrztów i komunii świętych udzielano tajnie. I to jest pamięć, którą wciąż w sobie noszą watykańscy dyplomaci.

Ważnym kontekstem jest Kościół unicki, ukraiński Kościół greckokatolicki, który pozostaje Kościołem obrządku wschodniego, ale uznaje zwierzchność papieża. Stalin go de facto zlikwidował, zmuszając kapłanów i wiernych do działania w podziemiu. Zwierzchnik tego Kościoła – arcybiskup Josyf Slipyj – był przez kilkanaście lat więziony w łagrach, a po uwolnieniu mieszkał w Watykanie. Był tam w czasach II Soboru Watykańskiego, ale nie przypadkiem w dokumentach sporządzonych w trakcie tego przełomowego momentu w dziejach Kościoła Katolickiego nie ma wyraźnego potępienia komunizmu i bezpośrednich odniesień do Kościołów, które cierpią w państwach komunistycznych. I to jest rezultat strategii dyplomatycznej, o której tu mówię.

Dawała się ona zauważyć także w pierwszych latach pontyfikatu Jana Pawła II. Kardynał Agostino Casaroli prezentował wówczas tego typu Realpolitik. Jan Paweł II ponoć próbował się temu przeciwstawiać, miał jednak na uwadze także losy wspólnot kościelnych i poszczególnych chrześcijan w Związku Radzieckim.

Po upadku komunizmu ten model działania pozostał. W Rosji panowała już wolność religijna, ale Watykan dążył do zbudowania tam trwałych struktur Kościoła rzymskokatolickiego. W Rosji byli na przykład potomkowie katolików jeszcze z czasów carskich, na przykład polskich zesłańców syberyjskich. Watykan dążył do tego, żeby zająć się nimi po okresie laicyzacji, w dość nieprzyjaznym otoczeniu. Bo Rosjanie mają specyficzną tradycję myślenia o katolicyzmie, w szczególności polskim. My tego nie widzimy, to są konteksty historyczno-literackie, jak na przykład dymitriady w okresie Wielkiej Smuty na początku XVII w. organizowane przez Zygmunta III Wazę, polską magnaterię i jezuitów w celu posadzenia na carskim tronie Dymitra Samozwańca. O tym jest między innymi "Borys Godunow" Puszkina. Oni czują, że polski katolicyzm to są wraże siły, które chcą wypłukać Rosję z rosyjskości i prawosławia.

Putin też żywi się wydarzeniami, które miały miejsce w XVII w., podbojem Kremla przez Polaków. My traktujemy to jako epizod sprzed wieków.

To jest trochę odprysk całej wschodniej mentalności. Kiedyś miałem poważną dyskusję z Grekami, którzy uważali za skandal, że my jako łacinnicy nie przeprosiliśmy ich za rzeź mieszkańców i splądrowanie Konstantynopola w 1204 r. Dla nich to było wczoraj.

Są rzeczy, które w pamięciach zbiorowych na wschodzie są żywotne. Możemy uważać, że to absurdalne, ale to jest fakt. I u Rosjan jest tak samo. Dymitriady żyją. Wielu Rosjan uważa, że rozbiory Polski to była sprawiedliwość dziejowa i słuszne zadośćuczynienie właśnie za to, co Polacy robili w Rosji na początku XVII w., kiedy na dwa lata zajęli Kreml. Zatem, gdy polski papież budował w Rosji rzymskokatolickie struktury kościelne, spotykało się to z głośną reakcją nacjonalistycznych, komunistycznych polityków i oczywiście Cerkwi, bo ona całe terytorium Rosji (a właściwie "świętej Rusi" z Rosją, Ukrainą, Białorusią i przyległościami) uznaje za właśnie chrześcijańskie "terytorium kanoniczne". W praktyce znaczy to tyle, że decydenci Cerkwi moskiewskiej nie chcą, by na ich "terytorium kanonicznym" rozwijało się chrześcijaństwo inne niż prawosławie. Z drugiej jednak strony dialog ekumeniczny także dla Cerkwi jest w obecnym czasie koniecznością, bo w Rosji istotnie żyje wielu chrześcijan z różnych denominacji, którzy nie chcą przechodzić na prawosławie.

Nie przypadkiem jednak, gdy Jan Paweł II chciał przyjechać do Rosji, to się nie udało, bo planowaną wizytę powstrzymał Patriarchat moskiewski. Rosję chciał też odwiedzić Benedykt XVI i to samo chciał pewnie zrobić Franciszek. I akurat w jego przypadku szanse na to były największe. Do tej pory.

Postawa Watykanu wobec Rosji od dawna polega zatem na tym, aby jej mimo wszystko nie drażnić i starać się budować tam własne struktury kościelne. Chodzi przede wszystkim o to, żeby chronić mieszkających tam katolików. W związku z tym powstrzymać się teraz od nazywania Putina agresorem, sprawcą wojny, zbrodniarzem.

Kiedy słucham kardynała Pietro Parolina, szefa sekretariatu stanu w Watykanie, czyli takiego premiera i ministra spraw zagranicznych w jednym, to myślę, że może o to chodzić.

Są jednak pewne granice, za którymi nie można już powoływać się na niedrażnienie.

To są granice moralne. Pytanie o moralność w polityce odnosi się także do Watykanu i to w sposób szczególny, bo to jest szczególne państwo. Dlatego jego polityka budzi zgorszenie – słusznie.

Kolejną istotną sprawą jest stosunek Watykanu do Cerkwi moskiewskiej i dialogu ekumenicznego. On się rozwija od XX w. dość intensywnie. Jest ważny, bo w sekularyzujących się społeczeństwach jest ważne to, że chrześcijaństwo staje się jednym frontem.

Na początku chodziło raczej o względy teologiczne, żeby się spotkać po tych wiekach wzajemnych ekskomunik. Patriarcha konstantynopolitański i papież nawzajem się powyklinali w XI w., co formalnie było początkiem schizmy wschodniej (ekskomuniki zostały cofnięte dopiero podczas Soboru Watykańskiego II).

Dla katolicyzmu prawosławie w dialogu ekumenicznym jest kluczowe, bo jest mu najbliższe doktrynalnie. Jest podobne w strukturze, również ma hierarchię kapłaństwa urzędowego, biskupów, nie wyświęca kobiet. Tym różni się od protestantyzmu. Dialog z kościołami protestanckimi jest dużo trudniejszy. Kardynał Ratzinger jako prefekt Kongregacji Nauki i Wiary uważał, że trzeba odróżnić "prawdziwe" Kościoły od "wspólnot kościelnych", bo protestanci to są tylko wspólnoty, a miano "Kościoła" lepiej zatrzymać dla katolicyzmu i prawosławia.

Wydawałoby się więc, że jest duża szansa na jedność z prawosławiem. Warunek? Należałoby przede wszystkim obejść spory wokół prymatu papieskiego. Prawosławni zawsze mają podejrzenie, że katolicy chcą bocznymi drzwiami wprowadzić prymat papieski na poziomie jurysdykcyjnym, a nie symbolicznym. Bo mogliby się zgodzić, że papież to jest primus inter pares, gdyby Kościoły występowały na jakimś zebraniu, to może wyszedłby jako pierwszy. Ale to mniej więcej tyle, niczym by nie zarządzał, a w szczególności nimi.

Symboliczną głową prawosławia jest patriarcha Konstantynopola i on przyjeżdża do Watykanu, papież się z nim spotyka. Jednak Konstantynopol to dziś mała, kilkudziesięciotysięczna wspólnota, a Cerkiew moskiewska to największy – liczący formalnie sto kilkadziesiąt milionów wyznawców – Kościół prawosławny na świecie. Jest kluczowa w dialogu ekumenicznym. Stąd takie zabiegi wokół Patriarchatu moskiewskiego.

A w obecnym kontekście są z tym same kłopoty. Nie chodzi tylko o to, że Cyryl popiera Putina. 40 proc. parafii Patriarchatu moskiewskiego znajduje się (czy też do niedawna się znajdowało) na terytorium Ukrainy. Jest to więc kluczowe terytorium dla Cerkwi rosyjskiej. A tam były zawsze tendencje odśrodkowe. Nie chodziło tylko o unitów. Po uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę, z cerkwi rosyjskiej wyłoniły się grupy, które utworzyły Patriarchat kijowski. Długo nie był przez nikogo uznawany, aż nieco ponad trzy lata temu – w grudniu 2018 r. – patriarcha Konstantynopola i inne Kościoły prawosławne uznały autokefalię Kościoła ukraińskiego, czyli de facto jego niezależność od Moskwy.

Były o to ogromne boje.

Olbrzymie. Doszło do zerwania stosunków między Patriarchą moskiewskim Cyrylem a patriarchą Bartłomiejem w Konstantynopolu. Inne Kościoły – między innymi bułgarski, rumuński, grecki – uznały jednak autokefalię. Nie uznały za to Cerkwie moskiewska, serbska i polska. Doszło zatem do wielkiego spięcia w światowym prawosławiu w związku z Ukrainą niedługo przed wojną.

Wracając do Watykanu, mamy więc poziom dyplomatyczny i poziom dialogu z Cerkwią moskiewską, który jest ważny względu na szeroki front ateizacyjny (który jednak niekoniecznie należy utożsamiać z tak zwaną ideologią gender, choć czyni tak wielu chrześcijańskich konserwatystów z różnych denominacji) we współczesnym świecie, przede wszystkim na Zachodzie. W jego obliczu chrześcijanie powinni się łączyć.

Jednak część z nich dopuszcza się bestialstwa. Kto, jak nie chrześcijański papież, ma bronić krzywdzonych?

Jan Paweł II nie zabrał głosu w konflikcie o Falklandy w 1982 r. Nie zabierał głosu w sprawie Kosowa pod koniec lat 90. i nie zerwał wówczas stosunków dyplomatycznych z serbską Cerkwią. Oczywiście przywoływany jest wciąż Pius XII, który nie potępił jednoznacznie Hitlera.

Dobrze, tyle że my jesteśmy już w innym modelu cywilizacyjnym niż podczas tamtych wojen. Ze względu na komunikację ta wojna jest na wyciągnięcie ręki.

To prawda, mamy ją w smartfonach.

O wszystkim jesteśmy na bieżąco informowani. Dlatego mamy do czynienia z tak silnym zgorszeniem w związku z zachowaniem Franciszka. Jak papież, widząc to, co my widzimy, może reagować w ten sposób?

Niektórzy próbują usprawiedliwiać go, że on nie rozumie tych wszystkich zawiłości, bo nie jest Europejczykiem. Nie wierzę w to. To jest przemyślane działanie. I trzeba szukać jego motywacji.

Może chodzi właśnie o ten front antysekularyzacyjny z Cyrylem. Nie w tym znaczeniu, w jakim napisały Agnieszka Graff i Elżbieta Korolczuk, ale jako wspólny front chrześcijański, by przeciwstawić się odchodzeniu od wiary w Chrystusa w świecie.

Jest to niepokojące. Bo u Cyryla widać wyraźnie związki z polityką Putina, który instrumentalnie wykorzystuje chrześcijaństwo moskiewskie do tego, żeby zbierać ziemie ruskie, ale i świętą Ruś pod swoim parasolem. Mówi o tym wyraźnie.

Putin i Cyryl mają ten sam cel – obrony swoich terytoriów.

Przed czym? Wedle Cyryla istotnie przed wartościami, które nie są "nasze", przed "gej-Europą", przed "zgniłym Zachodem", który chce przejąć kolebkę prawosławia. A zatem pod wodzą Putina zbieramy ziemie ruskie, zbieramy to, co nasze, i zachowujemy integralność. To właściwie nie jest spec operacja, tylko rodzaj świętej obrony przed wszystkim, co niesie "zgniły Zachód" ze swoją demokracją i wolnością.

Czy to pasuje do Franciszka?

Nie pasuje. Kompletnie. I tu chodzi także o poziom doktrynalny. W zachodnim chrześcijaństwie przez wieki rozwijano koncepcję wojny sprawiedliwej, która zresztą jest też analizowana także poza kontekstem religijnym. Zgodnie z nią, wojna jest sprawiedliwa w trzech sytuacjach: kiedy jest obronna, interwencyjna albo prewencyjna. Prewencyjna zapobiega złu, które mogłoby się wyrodzić w coś większego. Interwencyjna jest wtedy, kiedy zło już się dzieje i trzeba zadziałać. A wojna obronna jest wtedy, kiedy trzeba bronić się przed agresorem.

A papież odstępuje od tej koncepcji w encyklice "Fratelli tutti", którą wydał ledwie dwa lata temu. Mówi, że w obecnych warunkach cywilizacyjnych nie ma wojny sprawiedliwej, bo każdą wojnę można tak przedstawić, maskując działania agresywne.

Ale tu nie ma wątpliwości.

I to jest to pewne zapętlenie doktrynalne, bo to rozumowanie Franciszka jest nieadekwatne do obecnej sytuacji.

Niektórzy mówią, że Franciszek niczego innego nie robił, kiedy była wojna w Syrii. Są jednak znaczące różnice – to przede wszystkim postawa Cyryla i Putina, którzy traktują tę "spec operację" w kategoriach chrześcijańskiej świętej wyprawy.

Kolejny bardzo ważny argument przeciw papieżowi to jego brak reakcji na to, co powiedział Putin podczas tego spędu-koncertu na Łużnikach kilka tygodni temu. Putin, by uzasadnić "spec operację" przytoczył cytat z Ewangelii według świętego Jana: "Nie ma większej miłości nad tę, gdy jak ktoś życie oddaje za przyjaciół swoich". To jedno z najważniejszych zdań w chrześcijaństwie mieści się w nim sedno etyki chrześcijańskiej. Jest to wezwanie Chrystusa, który idzie nawet dalej niż przykazanie "miłuj bliźniego swego, jak siebie samego". I Putin uzasadnia tym zdaniem agresję! Czyli dokonuje zafałszowania przekazu chrześcijańskiego. Dopuszcza się bluźnierstwa, wykonuje karykaturę Ewangelii. A papież jako głowa największego chrześcijańskiego Kościoła na to nie reaguje.

Tymczasem owo zdanie cytowane przez Putina w takim właśnie kontekście to z całą pewnością fałszowanie chrześcijaństwa. Z czym to się kojarzy? Mamy w Nowym Testamencie figurę antychrysta. W Apokalipsie według świętego Jana są dwie bestie. Jedna występuje z przemocą, wychodzi z morza i miota bluźnierstwa. Druga, która jest fałszywym prorokiem, żyruje poczynania pierwszej bestii. Myśląc o tym, mam nieodparte skojarzenia z tym, co się dzieje w Rosji i Ukrainie, z Putinem i Cyrylem.

I zastanawiam się, kim w tej sytuacji jest papież? Papież, który prezentował się jako prorok. Wykonywał gesty prorockie, które nie będą miały ścisłej ekspozycji doktrynalnej w piśmie, ale mają już teraz i będą miały znaczenie w przyszłości. "Kim ja jestem, żeby osądzać gejów?", powiedział w samolocie.

Wielu odczytywało to jako gest profetyczny – Kościół nie zmienił doktryny, nie napisał niczego nowego, ale to już było dużo.

Bronił uchodźców, reagował, kiedy Donald Trump stawiał mur na granicy, dał ofiarom przemocy domowej moralne prawo odejścia od przemocowców. To były ważne gesty.

A teraz coś się załamało. Bo teraz gestem profetycznym byłoby nazwanie bluźnierstwa bluźnierstwem, a on nie jest w stanie skarcić w ten sposób Putina.

Owszem, mówi, że jest wojna, ale nie mówi, kto atakuje. Mówi, że cierpią ukraińskie dzieci i starcy, ale też rosyjscy żołnierze.

Rozumiem, że na poziomie teologicznych rozważań teoretycznych, trzeba zawsze odróżniać grzech od grzesznika, wzywać do przebaczenia i pojednania. Ale nie można tych wezwań abstrahować od czasu i kontekstu, w którym właśnie dokonują się akty brutalnej przemocy. Pojednanie i przebaczenie jest i zawsze pozostanie imperatywem chrześcijańskim, ale pojednanie może się wydarzyć dopiero wówczas, gdy ustaje przemoc. Nie można się pojednywać z kimś, kto zadaje mi ciosy siekierą (choć można komuś takiemu przebaczyć). Pamiętać przy tym jednak należy, że przebaczenie jest prerogatywą własną ofiar. Nakazywanie im tego w momencie, gdy doświadczają brutalnej przemocy, walczą o swoją godność i życie, jest niepojęte. W przebaczeniu ważne są konteksty emocjonalne, psychologiczne, moralne. Przebaczenie nie dokonuje się na pstryk, ze względu na nakaz kościelnego autorytetu.

Mówienie dziś o pojednaniu między Rosjanami i Ukraińcami na pewno jest przedwczesne, nieadekwatne do kontekstu, z którym mamy do czynienia. A kontekstem jest trwająca wciąż przemoc, która wymaga powstrzymania. Przemoc względem niewinnych.

I skoro tak jest, to mam pytanie, czy chrześcijanie nie są wezwani także do tego, żeby powstrzymywać przemoc względem niewinnych za pomocą odpowiednich środków? Czy tylko do tego, by godzić się na to i nadstawiać drugi policzek? Łatwo coś takiego zalecać z Rzymu, ale czy mamy moralne prawo, by tego żądać i oczekiwać? Zerowe.

Rozsierdziło mnie, gdy w Poniedziałek Wielkanocny na balkonie watykańskim papież ciągle mówił o pojednaniu. Nie można o nim teraz mówić, bo to naprawdę jest gadanie in abstracto. Trzeba raczej wykonywać wszelkie zabiegi, aby przemoc ustała.

Podobnie nieadekwatny był papieski tweet: "Wszyscy jesteśmy winni". Z punktu widzenia teologii jest to prawda obecna w chrześcijaństwie od jego początków – wiadomo z Nowego Testamentu, że wszyscy zgrzeszyli z wyjątkiem Jezusa. Ale nie należy przywoływać dziś tej prawdy in abstracto, poza kontekstem dziejącej się wojny, w której jedni są agresorami, krzywdzicielami i oprawcami, a drudzy – niewinnymi ofiarami przemocy. My, chrześcijanie, jesteśmy bowiem wezwani do tego, żeby stać po stronie ofiar i w nich widzieć cierpiącego Chrystusa z Wielkiego Piątku.

Mam stały kontakt z przyjaciółmi we Lwowie. Schroniła się u nich czterdziestopięcioletnia uciekinierka ze wschodniej części kraju, którą zgwałciło czterech rosyjskich żołnierzy, dwudziestoletnich bandytów. Pyta – w jaki sposób ja jestem winna w tej sytuacji? Czy w odpowiedzi na to pytanie mamy występować z wyabstrahowaną od dziejącej się przemocy teologią i zamiast solidarności z ofiarami podkreślać uparcie uniwersalność grzeszności katów i skrzywdzonych? Na to naprawdę nie jest teraz dobry moment. Tak samo, jak nie jest dobrym kontekstem cytowanie tej kobiecie ustępu z Ewangelii Janowej o jawnogrzesznicy, na którą nikt nie rzucił kamienieniem. To tylko przysparza jej bólu. Nie ma sensu głoszenie ofiarom teologicznej tezy "wszyscy jesteśmy winni" w chwili, gdy one są brutalnie krzywdzone.

Dlaczego więc Franciszek zszedł z tej drogi proroka, jak to pan nazwał?

Jak powiedziałem, nie sądzę, że papież jest złym człowiekiem, raczej tkwi w inercji systemu. Mówiliśmy o wymiarze dyplomatycznym, ekumenicznym, teologicznym, doktrynalnym. I nagle się okazuje, że facet, który zachowywał się porządnie w innych sytuacjach, przez to wszystko teraz nie jest w stanie zachować się porządnie. To jest dramat Kościoła.

To jest kolejna odsłona tego, co ujawniło się z całą mocą w sprawie skandali pedofilskich. Nie godzę się na generalizację typu: ten Kościół to jest totalnie opresyjna, zakłamana struktura. Sam znam osobiście paru porządnych biskupów i wielu porządnych księży. Ale widzę, że gdy mają się zachować godziwie w ramach systemu, często nie umieją, nie są w stanie, ze względu na jakieś naciski, interakcje z innymi duchownymi, a także ze świeckimi wiernymi. I sami to postrzegają jako swój dramat.

Pytanie, co z tym zrobić. Trzeba to jakoś odsłaniać. Jak? Przez lata mówiono, że skandale pedofilskie to nie jest tylko sprawa Kościoła, ale tylko tu próbuje się je tuszować, w imię "dobra Kościoła". Odsłoniła się perwersja kapłaństwa urzędowego w katolicyzmie.

Tłumaczenie "dobrem Kościoła" jest wpisane w naturę systemu. Narodziło się w dojrzałym średniowieczu, kiedy zapanowało przekonanie, że księża noszą w sobie sakralny autorytet boski. Poprzez święcenia kapłańskie miała się w nich dokonywać zmiana ontologiczna. Mówiono, że są drugimi Chrystusami. Z tego wyszło przekonanie, że tylko Bóg może ich sądzić, a nie świeckie trybunały.

Ten model jest przez wieki powtarzany i dochodzimy do sytuacji z początku XX w., kiedy dzieci odważały się mówić o tym, że były gwałcone, a rodzice im nie wierzyli. Bo ksiądz jest drugim Chrystusem i trzeba go chronić. I to jest właśnie iluzoryczne dobro, w imię którego tuszowano pedofilię.

I teraz papież w imię iluzorycznego dobra – czy to ekumenizmu, czy to dyplomacji, czy to pewnych racji teologicznych – robi w przypadku wojny Rosji z Ukrainą coś podobnego. Widzi dobro tam, gdzie go nie ma, a powinien mieć na względzie dobro ofiar polegające na zaprzestaniu przemocy.

To przemilczenie jest niezdarnością, która przyczynia się do eskalacji zła. Bo ta zgwałcona kobieta u moich przyjaciół we Lwowie pyta, jak papież może mówić, że wszyscy jesteśmy winni. Ona czuje i my wraz z nią też czujemy, że w ten sposób pada ona ofiarą wtórnej wiktymizacji. Papież powtarza prawdę teologiczną, która ma uzasadnienie w doktrynalnym schemacie, ale która w tym momencie jest pusta dla tak bardzo skrzywdzonego człowieka. Powinien teraz solidaryzować się z ofiarami w imię Chrystusa, próbować powstrzymać przemoc, a nie w momencie zadawania przemocy zastanawiać się nad zbawieniem zbrodniarza. Taka nieczułość na los ofiar jest skandalem i to skandalem nie tylko dla niechrześcijan, ale i w obrębie samego chrześcijaństwa.

Wygląda na to, że Kościół jest niepotrzebny.

Nie wiem, w jakim kierunku to pójdzie, ale skandale pedofilskie, czy to, co się dzieje w związku z wojną w Ukrainie, to będzie asumpt do zmiany. Odsłoniło się coś, od czego nie jesteśmy w stanie się odwrócić. Wiemy, że ten model kapłaństwa urzędowego i tej władzy w Kościele nie może być utrzymany. Pytanie, jak to ma być zmienione i przez kogo.

Zmiany dokonają społeczeństwa. Teraz można zapytać: po co komu Kościół? Po co komu papież?

Wielu ludzi tak myśli.

Jednak są ludzie, którzy potrzebują religii.

Ludzie potrzebują wiary i religii. Ale czy potrzebują Kościoła rzymskiego? W chrześcijaństwie było wiele Kościołów, które umarły. Były wielkie, ważne historycznie wspólnoty, których już nie ma. Na przykład donatyści w północnej Afryce w IV w. Zostało po nich wspomnienie w podręcznikach.

Czy Kościół rzymski może pójść tą samą drogą? Nie wiem. Katolicyzm do tej pory zawsze w najtrudniejszych momentach w swoich dziejach zbierał w sobie jakieś siły żywotne. Papiestwo w historii bywało naprawdę w wyjątkowych tarapatach i odradzało się.

Jednak od kilku lat mamy zero procent nowych kleryków w niektórych seminariach duchownych w Polsce. Za piętnaście lat możemy nie mieć nowych księży. Jeżeli nie będzie reprodukcji tego modelu, coś będzie musiało go zastąpić. W tej sytuacji rozumiem zabiegi starych kardynałów, żeby się zabezpieczyć materialnie na starość. Jeżeli nie będzie młodych księży ani wiernych w kościołach, z czegoś trzeba żyć. Tak zwana Nycz Tower jest zrozumiała z tej perspektywy [śmiech].

Są więc zgliszcza symbolizowane przez to, co zostało po pożarze w paryskiej katedrze Notre Dame. Ale potrzeby duchowe zostają i myślę, że chrześcijańska opowieść o zbawieniu, śmierci, zmartwychwstaniu Chrystusa, ewangelicznych prawdach, może być ciągle atrakcyjna dla wielu ludzi. Instytucje jednak mogą upadać. Być może Watykan będzie za sto lat muzeum, dla niektórych zabawnym z powodu facetów w sukienkach ze złotymi pastorałami.

A może ciśnienie będzie takie jak po reformacji. Po wystąpieniu Lutra Kościołowi rzymskiemu zajęło trzy dekady, żeby sensownie na to zareagować. A co było sensowną reakcją? Nie politykierstwo, bo szybko się okazało, że niektórzy władcy europejscy w imię partykularnych interesów politycznych odchodzili od Kościoła rzymskiego. Odpowiedzią był sobór trydencki, na którym podjęto refleksję doktrynalną. Próbowano przedstawić opowieść chrześcijańską w formule katolickiej tak, by była atrakcyjna dla ludzi i odpowiadała na ich potrzeby duchowe. Na tym polegał sukces kontrreformacji.

Teraz należy zrobić coś podobnego. Tego jednak na pewno nie da się zrobić za pomocą obrony kostycznej tradycji, teologii kapłaństwa urzędowego, drugiego Chrystusa, autorytetu, przemocowości. Sama kosmetyka struktur kościelnych nie wystarczy. Progresiści katoliccy mówią, że koniecznością jest kapłaństwo kobiet, błogosławienie związków jednopłciowych, zmiana stosunku Kościoła do antykoncepcji, do władzy, do podziału środków materialnych. Zgadzam się z wieloma z tych postulatów, ale pytam: czy gdyby wszystko to się dokonało, ludzie naprawdę zaczęliby masowo wracać do Kościoła? To za mało, potrzebne jest zejście na głębszy poziom.

Jaki?

Zastanawiam się, jak bardzo diagnozy Houellebecqa są trafione, przy czym nie chodzi mi o islam francuski. Na Zachodzie, w naszej konsumpcyjno-hedonistycznej cywilizacji, mamy do czynienia powszechnie z poczuciem pustki egzystencjalnej. Kościoły tradycyjne nie są już najczęściej na to poczucie odpowiedzią, co nie znaczy, że ludzie nie szukają odpowiedzi duchowych. Szukają w różny sposób, bardzo desperacko. Szukają w religiach Wschodu. Szukają w erzacach, w kulturze terapeutycznej, o czym pisał Tomasz Stawiszyński. W coachingach, receptach na szczęście, u wróżek. W Czechach 60 proc. dorosłego społeczeństwa chodzi do wróżki. Ateiści.

Dramatem chrześcijaństwa jest to, że przestało na te potrzeby odpowiadać swoją opowieścią. Jest skompromitowane. Mam trzydziestoletnich przyjaciół, którzy mówią "nie chcemy tego". "Ja się czułem winny, podły, zopresjonowany przez ten cały system, który jest okropny".

Rozumiem to. Akceptuję, ale jednak wciąż pytam, czy i jak na głębszym poziomie chrześcijańska narracja wciąż może działać.

Wiem w każdym razie, że ona musi znaleźć nową ekspresję symboliczną. Mniej więcej tak, jak barok odpowiedział na potrzeby po wojnach religijnych. To był spektakularny teatr, sztuka, w którą ludzie wchodzili, żeby zanurzyć się ostatecznie w pewnej duchowości. I zadziało się to właśnie w kontekście poreformacyjnym. Z jednej strony, katolickie, barokowe teatrum, a z drugiej – kantaty i pasje Bacha. W obu przypadkach to wspaniałe postaci kultury i duchowości chrześcijańskiej.

Czegoś takiego teraz brakuje. Zatem nie kosmetyka kościelnej struktury, ale właśnie tego typu poszukiwania nowych doktrynalnych ujęć oraz nowej chrześcijańskiej duchowości będą centralne w najbliższych latach.

Skandale pedofilskie, wojna w Ukrainie, brak reakcji papieża, pokazują, że system jest niewydolny, jego inercja jest na tyle posunięta, że wielu ludziom nie ma nic do zaoferowania, jest pusty i gorszący. To jest dramat, ale on już prowadzi do poszukiwań czegoś innego.

I w tym kontekście niezdarność papieża Franciszka może okazać się impulsem do reformy.

Myślę, że tak. Najpewniej tak zapamiętamy tę jego prorocką nieudolność podczas tej wojny. Tomasz Terlikowski opowiada, że Pius XII był nazywany papieżem Hitlera, tak Franciszek będzie papieżem Putina. Nie wiem, czy tak będzie, bo jest cały publicystyczny horyzont, ale postawa papieża będzie oceniana jako dramatyczna nieudolność.

Mam poczucie zawodu i smutku. Odsłania się perwersja strukturalna, a brakuje sensownej odpowiedzi papieża, który milcząc w tej kwestii, przez wielu odbierany jest jako zdegradowany, przemocowy autorytet. Po raz kolejny objawia się jakaś przemoc związana z sakralnym autorytetem.

Sebastian Duda

doktor teologii, filozof. Ukończył filozofię na Uniwersytecie Warszawskim oraz religioznawstwo i teologię na Katolickim Uniwersytecie w Lowanium. Publicysta i członek redakcji „Więzi”. Ekspert Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie. Wykładowca na podyplomowych studiach gender w Instytucie Badań Literackich PAN. Autor książek „Reformacja. Rewolucja Lutra” i „Przesilona wątpliwość”. Mieszka w Warszawie.

Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin

dziennikarka i redaktorka „Kultury Liberalnej”.

FatBantha · 23 Sierpień 2022

CBOS: dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła?

Raczej nie skandale pedofilskie i próby ich tuszowania oraz nie pieniądze, ale ogólnie krytyczne nastawienie do Kościoła i księży oraz własny światopogląd, w którym nie ma miejsca na wiarę religijną i potrzebę praktykowania — to główne powody rezygnacji z praktyk religijnych, jakie deklarują Polacy zapytani przez CBOS. Omawiając raport "Dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła?" prof. Mirosława Grabowska zwraca uwagę, że praktykowanie porzuca coraz więcej coraz młodszych ludzi, a wśród powodów przeważają uogólnione nastawienia i oceny, a nie konkretne zarzuty.

CBOS, lk

Wczoraj, 19:37

Autorka raportu, dyrektor CBOS prof. Mirosława Grabowska na wstępie wskazuje, że jak wynika z wieloletnich badań tego ośrodka, następuje powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktykowania. Od marca 1992 do czerwca 2022 odsetek osób dorosłych określających się jako wierzący spadł z 94 proc. do 84 proc., zaś praktykujących regularnie (raz w tygodniu lub częściej) z blisko 70 proc. do niemal 42 proc. Jednocześnie wzrósł odsetek niepraktykujących – z niespełna 9 proc. do 19 proc. Prof. Grabowska powołuje się tu na dwa raporty CBOS: "Zmiany religijności Polaków po pandemii" (czerwiec 2022) i "Polski pejzaż religijny – z dalekiego planu" (lipiec 2022).

CBOS i inne ośrodki badania opinii wielokrotnie zadawały pytanie o przyczyny odchodzenia od Kościoła, zwłaszcza w młodym pokoleniu. Najczęściej — jak pisze prof. Grabowska — udzielane odpowiedzi były cząstkowe, wskazujące takie czynniki sprzyjające temu zjawisku jak m.in. słabnący proces transmisji religijności i wychowania religijnego w rodzinie.

Inną wymienianą przyczyną było to, że szkolna edukacja religijna nie przynosi spodziewanych rezultatów oraz to, że "wielkomiejskie, wysoko wykształcone środowiska społeczne – a w takich obraca się znaczna część młodych ludzi – już są w znacznym stopniu zsekularyzowane". Wreszcie to, że praktyki religijne blokowała pandemia COVID-19. Autorka zastanawia się jednak także, że "skoro ludzie wciąż deklarują wiarę, ale coraz rzadziej chodzą do kościoła – to Kościół "zawinił"?".

Kto i kiedy odszedł z Kościoła?

Grabowska podaje za wcześniejszymi badaniami CBOS z 2021 i 2022 r. (łączna próba 2235 osób), że spośród ogółu niepraktykujących (23 proc. badanych) blisko 13 proc. nigdy nie praktykowało, a blisko 85 proc. przestało praktykować w którymś momencie swojego życia. Najczęściej praktyki religijne porzucają mieszkańcy wielkich miast (37 proc.), częściej najmłodsi niż najstarsi (odpowiednio 38 proc. wobec 13 proc.), nieco częściej osoby z wyższym wykształceniem (22 proc.).

Bardzo zróżnicowane są odpowiedzi co do tego, jak dawno badani przestali chodzić do kościoła: od "w tym roku" do "75 lat temu". Średni okres niepraktykowania to 12,5 lat. Oznacza to (założenie: badani pamiętają, kiedy przestali chodzić do kościoła), że im starsi są respondenci, tym później porzucali praktyki religijne. Najmłodsi przestawali chodzić do kościoła jeszcze przed osiągnięciem pełnoletności (ok. 16. rok życia), starsi – w wieku 24, 35 lat i więcej. Ci starsi, w czasie, gdy porzucali praktyki religijne, wchodzili w związki, a potem byli, potencjalnie, rodzicami lub dziadkami, czyli mogli, znowu potencjalnie, dbać lub nie dbać o wychowanie religijne swoich dzieci, pokazywać i przekazywać wzorce religijnego niezaangażowania.

Dlaczego odeszli

Po deklaracjach odejścia od Kościoła prof. Grabowska omawia kwestię powodów porzucenia praktyk religijnych i stwierdza, że sam badany może sobie w pełni tychże powodów nie uświadamiać. Jej zdaniem, może za tym stać zarówno jakieś doświadczenie traumatyczne (np. trauma konkretnej spowiedzi, o której lepiej zapomnieć), jak i "oczywista oczywistość" (w środowisku ankietowanego nikt nie chodzi do kościoła, więc i on nie chodzi). Wreszcie, może to być sytuacja, zdaniem badanego, krępująca, o której nie chce mówić (np. rozwód i powtórne małżeństwo skutkujące odsunięciem od sakramentów). Ale może to być także "społecznie opracowany" pretekst: brak czasu czy skandale pedofilskie.

Jak zwykle w badaniach sondażowych niewielka część ankietowanych (1 proc.) po prostu nie odpowiedziała, dlaczego zrezygnowała z udziału w praktykach religijnych, a 5 proc. odmówiło odpowiedzi. Wreszcie nieco ponad 5 proc. respondentów udzieliło odpowiedzi beztreściowych ("Bo tak", "Tak po prostu", "Tak wyszło" lub wprost "Trudno powiedzieć").

Socjolożka wyróżnia jednak w swoim raporcie kilkanaście powodów rezygnacji z praktyk religijnych, o jakich wspomnieli respondenci:

Brak potrzeby (brak sensu; nie interesuje mnie to; obojętność; lenistwo; nie czułem się z tym dobrze) — 17 proc.
Krytyka Kościoła (ogólna; Kościół jako instytucja zaczął mnie denerwować; nie podoba mi się to, co robi Kościół; zraziłem się do Kościoła; Kościół to patologia; Kościół to organizacja mafijna; dezaprobata hierarchów; krytycznie o podejściu Kościoła do wiernych i wtrącaniu się w życie prywatne ludzi) — 12 proc.
Brak wiary (kryzys wiary; straciłem wiarę; dorosłem; zacząłem myśleć; nie trafia do mnie to przesłanie; brak przekonania; nie wierzę w istnienie bytów nadprzyrodzonych) — 11 proc.
Krytyka zachowania księży (podejście do ludzi; zachowanie wobec mnie; arogancja; nietolerancja; specyficzny proboszcz) — 10 proc.
Polityka (Kościół miesza się do polityki; za dużo polityki etc.) — 9 proc.
Brak zaufania do Kościoła i księży — 7 proc.
Zdrowie, wiek — 7 proc.
Brak czasu, strata czasu — 6 proc.
Skandale pedofilskie (ich tuszowanie, nierozliczenie; Kościół ukrywa za swoimi murami przestępców-pedofilów; afery: gwałty, molestowania) — 5 proc.
Pandemia — 4 proc.
Pieniądze (Kościół jest nastawiony na pieniądze, garnie się do pieniędzy; chodzi im tylko o pieniądze; biznes; złodzieje) — 4 proc.
Hipokryzja, fałsz, zakłamanie (nieprzestrzeganie prawd, które sami wyznają; rozbieżności tego, co mówią i co robią; co zakazują, to sami robią) — 4 proc.
Indywidualna sytuacja (wyrzucenie z lekcji religii; niedopuszczenie do sakramentów; drugi związek; niesprawiedliwe traktowanie; powody osobiste; problemy rodzinne; traumatyczne wydarzenie — śmierć syna) — 4 proc.
Rodzina (nie zachęcała lub przymuszała – bunt nastolatka) – 3 proc.
Wiara bez praktyk (modlę się sam w domu; wierzę w Boga, ale nie w Kościół) — 3 proc.
Ateizm — 3 proc.
Przekaz Kościoła (nie przyciąga; archaiczny; nieaktualny; nieprzystosowany; nieatrakcyjny; nudny; głupi; bezmyślny; bezsensowny; księża różne bzdety opowiadają; Kościół opowiada głupoty) — 3 proc.
Zmiana religii, światopoglądu, poglądów (miała kontakt ze świadkami Jehowy, poznała wiarę prawdziwą, do której się przekonała; inne poglądy religijne; Zmieniły mi się poglądy; mam inne poglądy; nie zgadzam się z nauką kościoła; różnica poglądów) — 3 proc.
Agnostycyzm — 1 proc.
Krytyka religii (bajki, bujda, zabobon, narzędzie kontroli, narzędzie manipulacji i ogłupiania społeczeństwa) — 1 proc.
Wiara w naukę, racjonalizm — 1 proc.
Inne (ksiądz w rodzinie; zwątpiłem w "łażenie" do Kościoła, to było takie "narodowe" chodzenie do Kościoła i na religię; homofobiczny stosunek hierarchów kościelnych do mniejszości; katolicyzm kojarzy mi się z ciągłym smutkiem, umartwianiem, poczuciem winy; to były czasy stalinowskie) — 2 proc.

W przytoczonym badaniu odsetki nie sumują się do 100 proc., ponieważ badani mogli wskazać więcej niż jeden powód rezygnacji z praktyk religijnych.

Prof. Grabowska zaznaczyła, że przedstawiła tak szczegółowo wskazane przez badanych powody ich rezygnacji z praktyk dlatego, aby zaprezentować różnorodność podawanych uzasadnień i bogactwo sformułowań, ale też, aby zwrócić uwagę na fakt, że nagłaśniane skandale pedofilskie wcale nie znalazły się na czele tej listy (5 proc. wskazań).

Wiek a powody rezygnacji

Najczęściej wyrażany brak potrzeby praktykowania pojawia się na pierwszych dwóch miejscach wśród badanych do 44. roku życia oraz rzadziej, ale na drugim miejscu, wśród badanych starszych, w wieku 55–64 lat. "Można powiedzieć, że obojętność wobec praktykowania wiary religijnej w znacznym stopniu ogarnia młodsze pokolenia" — stwierdza Grabowska.

Podobne do siebie są odpowiedzi dwóch młodszych kategorii wiekowych: najmłodsi deklarują, że nie czują potrzeby (23 proc.), nie wierzą (22 proc.) i krytycznie odnoszą się do instytucji Kościoła (20 proc.), co z nieco mniejszą częstością powtarzają badani w wieku 25–34 lata: 21 proc. nie wierzy, 19 proc. nie czuje potrzeby i 12 proc. krytycznie ocenia Kościół.

Krytyka Kościoła pojawia się na pierwszych trzech miejscach wśród młodszych (20 proc. w kategorii 18–24 lata i 12 proc. w grupie 25–34 lata) oraz wśród badanych w średnim wieku (21 proc. wśród osób w wieku 45–54 lata). Wśród starszych to nastawienie przyjmuje formę krytyki księży (16 proc. i 18 proc. odpowiednio w grupach 55–64 oraz 65 lat lub więcej).

Brak wiary jako powód rezygnacji z praktyk religijnych wskazują młodsi (w wieku 18–24 i 25–34 lata), rzadko respondenci starsi i najstarsi (1 proc. i 5 proc. w kategorii, odpowiednio, 55–64 oraz 65 lat lub więcej). Gdyby do braku wiary dołączyć określanie się mianem ateisty lub agnostyka, to wskazywanie niewiary byłoby najczęstsze wśród młodych (w wieku 18–24 i 25–34 lata), a im starsi badani, tym coraz rzadsze.

O zaangażowaniu Kościoła w politykę w ogóle nie mówią najmłodsi. Dostrzegają to zjawisko i podają je jako powód rezygnacji z praktykowania badani w średnim wieku (13 proc., 15 proc. i 12 proc. odpowiednio w kategoriach wiekowych 35–44, 45–54 i 55–64 lata).

Im starsi badani, tym częściej wskazują na powody zdrowotne i wiek: w ogóle nie mówią o tym najmłodsi, lecz 14 proc. badanych w wieku 55–64 lata i 24 proc. najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej. Ci najstarsi jako drugi powód (18 proc.) podają swoją krytyczną ocenę księży.

Miejsce zamieszkania

Ze względu na duże różnice w poziomie religijności między wsią a miastami, zwłaszcza największymi, można było oczekiwać zróżnicowania deklarowanych powodów rezygnacji z praktyk religijnych w zależności od miejsca zamieszkania. "Różnice oczywiście są, ale nie aż tak wielkie" — stwierdza prof. Grabowska.

Brak potrzeby, obojętność pojawia się na pierwszym miejscu wśród mieszkańców miast, ale nie tych największych (20 proc. w miastach do 20 tys., 23 proc. w miastach 100 — 500 tys.). Na wsi najczęściej wskazywanym powodem — wskazuje badaczka — jest krytyczna ocena księży, których łatwiej można obserwować w małych społecznościach. W wielkich miastach, które są środowiskami najbardziej zsekularyzowanymi, 21 proc. respondentów otwarcie deklaruje brak wiary, na drugim miejscu wskazując krytyczną ocenę Kościoła.

Gdyby potraktować łącznie krytyczną ocenę Kościoła i księży, to byłaby ona najczęstsza w wielkich miastach (28 proc.) i na wsi (25 proc.): w wielkich miastach częściej mówi się o instytucji Kościoła, na wsi – – o księżach. Najmniej krytyczni okazują się mieszkańcy małych miast (6 proc.).

Z kolei ci ostatni i przede wszystkim mieszkańcy wielkich miast za powód rezygnacji z praktykowania podają zaangażowanie Kościoła w politykę.

Wykształcenie

Wykształcenie i miejsce zamieszkania są ze sobą związane: na wsi wykształcenie podstawowe ma blisko jedna czwarta badanych, a wyższe – 16 proc.; w wielkich miastach 4 proc. ma wykształcenie podstawowe, a 61 proc. – wyższe. Jednak wpływ wykształcenia na deklarowane powody rezygnacji z praktyk religijnych nie jest bezpośrednią pochodną wpływu miejsca zamieszkania.

Badani z wykształceniem podstawowym równie często wskazują brak potrzeby praktykowania oraz względy zdrowotne i wiek. Osoby z wykształceniem zawodowym na pierwszy plan wysuwają krytyczną ocenę księży. Respondenci mający maturę lub wyższe wykształcenie są do siebie podobni: równie często wskazują brak potrzeby praktykowania oraz brak wiary. A jeśli do deklaracji "nie wierzę" dodamy autoidentyfikacje "ateista" lub "agnostyk", to okazuje się, że jedna piąta osób mających maturę lub wyższe wykształcenie stawia się konsekwentnie poza wiarą i Kościołem — tłumaczy Grabowska.

Warto dodać — precyzuje badaczka — że badani z wyższym wykształceniem wyróżniają się pod trzema względami: ponad 14 proc. spośród nich mówi o zaangażowaniu Kościoła w politykę; blisko 10 proc. wskazuje na skandale pedofilskie; częściej niż inni, choć także rzadko, deklarują negatywne nastawienie do religii i wiarę w naukę.

Warunki materialne

Także ocena własnych warunków materialnych i wykształcenie są ze sobą związane: badani, którzy nie mają matury w 8 proc.–10 proc. oceniają swoje warunki materialne jako złe, a w 41 proc.–42 proc. jako dobre; wśród osób z wyższym wykształceniem ta proporcja to 3 proc. do 62 proc.

"Zacznijmy od nadmiernej dbałości Kościoła o pieniądze: wbrew intuicji, niezależnie od oceny własnych warunków materialnych zarzut ten formułuje od 3 proc. do 5 proc. badanych i nie jest tak, że im gorsza ocena własnej sytuacji, tym częściej pojawia się ten zarzut. Wśród tych, którzy najgorzej oceniają swoje warunki materialne, najczęstszym powodem rezygnacji z praktykowania są problemy zdrowotne i wiek. Powód ten wskazywany jest tym rzadziej, im lepsza ocena warunków materialnych. Z kolei wśród najlepiej oceniających własne warunki materialne najczęściej wskazywanymi powodami są brak potrzeby i brak wiary. Powody te deklarowane są tym częściej, im lepsza jest ocena własnych warunków materialnych" — tłumaczy dyrektor CBOS.

Grabowska podkreśla, że prezentowana wyżej analiza obejmuje tylko 370 osób i w zasadzie tylko najczęściej wskazywane powody porzucania praktyk religijnych. Dlatego wszelkie próby podsumowania muszą być formułowane z dużą ostrożnością.

"Respondenci, którzy zrezygnowali z praktykowania i zechcieli odpowiedzieć na pytanie, dlaczego, mówili (na ogół krótko, w sposób mniej lub bardziej emocjonalny) o tym, co – ich zdaniem – przyczyniło się do rozstania z Kościołem. Najogólniej i wbrew oczekiwaniom były to przyczyny czy powody bardziej systemowe niż konkretne: raczej nie skandale pedofilskie i próby ich tuszowania, nie pieniądze, ale ogólnie krytyczne nastawienie do Kościoła i księży oraz własny światopogląd, w którym nie ma miejsca na wiarę religijną ani potrzebę praktykowania" — pisze prof. Grabowska.

Dorośli a młodzież

Na zakończenie badaczka proponuje porównać odpowiedzi dorosłych na pytanie otwarte, dlaczego zrezygnowali z udziału w praktykach religijnych, z odpowiedziami młodych ludzi – uczniów ostatnich klas szkół ponadpodstawowych – na to samo pytanie.

Po pierwsze, zdecydowana większość niepraktykujących uczniów (78 proc.) wcześniej chodziła do kościoła, a ci, którzy nigdy nie uczestniczyli w mszach i nabożeństwach, stanowią jedną piątą (22 proc.). W skali całego społeczeństwa tylko 13 proc. nigdy nie praktykowało. Ponadto obniża się przeciętny wiek rezygnacji z praktyk religijnych: w przypadku badanych uczniów to 14 lat, a w skali całego społeczeństwa w najmłodszej kategorii wiekowej (18–24 lata) – 16 lat. Zatem proces odchodzenia od Kościoła przyspiesza.

Po drugie, uczniowie, którzy zarzucili praktykowanie, byli jeszcze mniej skorzy niż dorośli do odpowiedzenia na pytanie otwarte — dlaczego. Wymagało to ręcznego wpisania odpowiedzi, czego nie uczyniło 20 proc. Na pytanie to nie odpowiedziało 11 proc. dorosłych.

Po trzecie, struktura wskazanych powodów rezygnacji z praktyk religijnych u badanych uczniów i dorosłych pozornie się różni (co wynika z odmiennej klasyfikacji odpowiedzi na analizowane pytanie otwarte), a w istocie jest podobna.

Uczniowie najczęściej wypowiadali się krytycznie o Kościele (40 proc.), ale ta kategoria odpowiedzi zakreślona jest szerzej niż w analizie odpowiedzi dorosłych. Gdyby do negatywnego postrzegania przez dorosłych Kościoła jako instytucji (17 proc.) dołączyć krytykę księży i wszystkie ich grzechy, to taka kategoria objęłaby 54 proc. wypowiedzi i także znalazłaby się na pierwszym miejscu.

Na drugim miejscu uczniowie wskazali brak wiary (33 proc.), w tym deklaracje ateizmu (18 proc. wskazań), których jest znacząco więcej niż wśród dorosłych (3 proc.). — Ale, znowu, gdyby do deklaracji braku wiary (11 proc.) dołączyć zmianę światopoglądu, określanie się mianem ateisty lub agnostyka, to taka kategoria objęłaby 22 proc. wypowiedzi i także znalazłaby się na drugim miejscu — wskazuje Mirosława Grabowska.

Podobieństw w konkretnych zarzutach jest więcej: na pedofilię (w przypadku uczniów – także i inne patologie) wskazuje 6 proc. uczniów i 3 proc. dorosłych; brakiem czasu zasłania się 5 proc. uczniów i 6 proc. dorosłych; na rolę rodziny (w przypadku uczniów – także środowiska) wskazuje 5 proc. uczniów i 3 proc. dorosłych; na materializm Kościoła – 2 proc. uczniów i 4 proc. dorosłych.

Są też i zrozumiałe różnice: na upolitycznienie Kościoła wskazuje 4 proc. uczniów i 9 proc. dorosłych (młodzi ludzie interesują się polityką w mniejszym stopniu niż starsi); na problemy zdrowotne i wiek nie powołuje się żaden uczeń, ale 7 proc. dorosłych; na ograniczenia związane z pandemią wskazuje 1 proc. uczniów i 4 proc. dorosłych (młodzi ludzie obawiają się zakażenia koronawirusem w znacznie mniejszym stopniu niż starsi).

Podsumowanie

W podsumowaniu prof. Mirosława Grabowska zwraca uwagę, że praktykowanie porzuca coraz więcej coraz młodszych ludzi. "Młodzi i najmłodsi odchodzą z Kościoła już jako 16-, 14-letni nastolatkowie, dzieci jeszcze" — stwierdza. "Tłumacząc to swoje niepraktykowanie, wskazują przede wszystkim na Kościół, księży i wszystkie ich grzechy albo wręcz ogólnikowo, albo całkiem konkretnie, wytykając upolitycznienie, skandale pedofilskie, materializm, hipokryzję" — tłumaczy. I podkreśla, że wśród powodów niepraktykowania przeważają uogólnione nastawienia i oceny, a nie konkretne zarzuty.

— Dla Kościoła jest to sytuacja trudniejsza, ponieważ hasła w rodzaju "polityków trzymamy na dystans", "skandale pedofilskie rozliczamy", "z wiernych nie zdzieramy" itp. mogą nie wystarczyć, by zmienić ten uogólniony wizerunek Kościoła — pisze badaczka.

"Na początku postawiłam pytanie, czy to aby nie Kościół jest, przynajmniej częściowo, odpowiedzialny za to, że ludzie porzucają praktyki religijne. Odpowiedź na tak postawione pytanie musi być twierdząca. Kościół jako instytucja i księża "odpychają", zwłaszcza młodych. Odpychają swoimi konkretnymi działaniami, zachowaniami osób duchownych w przestrzeni publicznej, ale także w relacjach międzyludzkich (ksiądz: "wyrzucił z lekcji religii"; "nie dopuścił do bierzmowania"; "potraktował niesprawiedliwie" etc.). Te osobiste, negatywne doświadczenia, obserwacje środowiskowe, ale zapewne także przekazy medialne, już uformowały – w niektórych środowiskach społecznych – uogólnione postawy dystansu i niechęci do Kościoła. A uogólnione postawy trudno zmienić" — wyjaśnia badaczka.

Wobec tej diagnozy stawia na koniec pytanie, które "tu musi pozostać bez odpowiedzi: dlaczego większość (w skali całego społeczeństwa) nie odchodzi od Kościoła. Dlaczego nie porzuca praktyk religijnych? Co trzyma ich w Kościele?".

Źródło: KAI

Data utworzenia: Wczoraj, 19:37

Frosty2 · 23 Sierpień 2022

Kościół się rozłamie na ten Watykański i na ten Polski powszechny, zresztą to już widać

ckl78 · 19 Październik 2022

Ksiądz o mieszkaniu razem przed ślubem.

Nawet jeśli decydujemy się, że tylko mieszkamy ze sobą i nie będziemy współżyć przed ślubem, to samo wystawanie się na okazję już jest grzechem. Tak naprawdę to jest grzech pychy. Człowiek mówi sobie: "Dam radę! Jestem na tyle silny, na tyle pobożny, na tyle ogarnięty, wstrzemięźliwy, mężny, że dzięki temu wytrzymam". A ilu pękło, nawet nie mieszkając wspólnie? Bardzo wielu! Jezus poucza: "Nie rób tak!" - odpowiada ks. Sawielewicz.

W dalszej części jego wypowiedzi wprost daje do zrozumienia, że mieszkanie przed ślubem niszczy taki związek.

Jezus mówi: "Uważaj, bo to cię niszczy, niszczy twój związek. I to z takimi szkodami, że się nie pozbierasz". Nie warto tego robić. Tak, jak nie warto łykać tabletki na porost włosów, jeśli ta tabletka rozwali ci wątrobę i serce - ocenia ks. Sawielewicz.

View: https://www.youtube.com/watch?v=0pSMXvaXF1Q&t=216s

ckl78 · 1 Grudzień 2022

"Zalała nas fala apostazji". Duchowny o powodach rezygnacji z lekcji religii.

Coraz więcej młodych Polaków wypisuje się z zajęć religii. Zdaniem rzecznika archidiecezji wrocławskiej ks. Rafała Kowalskiego to między innymi pokłosie zaostrzenia prawa aborcyjnego.

Ks. Rafał Kowalski przyznaje w wywiadzie, że część uczniów rezygnuje z zajęć religii z powodu ogólnej niechęci wobec Kościoła katolickiego w Polsce. "Kościół funkcjonuje w przestrzeni publicznej jako instytucja nietolerancyjna, związana z obozem władzy, mająca na sumieniu afery związane m.in. z pedofilią" — powiedział ks. Rafał Kowalski

Niepokojące statystyki

Zjawisko wypisywania się z zajęć religii widać również w statystykach. Według badań CBOS "Polski pejzaż religijny — z dalekiego planu" w ciągu dwunastu lat odsetek uczniów chodzących na zajęcia religii w całej Polsce zmniejszył się o 39 pkt proc. W 2010 r. uczestnictwo w religii deklarowało 93 proc. uczniów szkół średnich, w 2016 r. — 75 proc., a 2022 r., tylko 54 proc.

"Zalała nas fala apostazji". Duchowny o powodach rezygnacji z lekcji religii

Coraz więcej młodych Polaków wypisuje się z zajęć religii. Zdaniem rzecznika archidiecezji wrocławskiej ks. Rafała Kowalskiego to między innymi pokłosie zaostrzenia prawa aborcyjnego. "Po decyzji Trybunału Konstytucyjnego zalała nas fala apostazji i rezygnacji z katechezy" — powiedział w...

wiadomosci.onet.pl

Wcale mi was nie żal.

myname · 9 Grudzień 2022

Czy twórcy tej gry pójdą do kicia, już zmienili prawo czy jeszcze nie

View: https://www.youtube.com/watch?v=fe9mdm8TzhQ

ckl78 · 15 Grudzień 2022

View: https://twitter.com/DanielWachowiak/status/1603034250730930176?cxt=HHwWgIDQ2YzKj78sAAAA

Z cała pewnością jest to konto księdza?

kran · 11 Styczeń 2023

Zmanipulowana i uzależniona psychicznie Anna robiła wszystko, by spełnić seksualne zachcianki o. Marko Rupnika.
Oto historia duchownego, któremu przez lata udawało się uniknąć kary. A wszystko pod pod okiem Watykanu

Spowiedź wykorzystywał do krzywdzenia kobiet. Wstrząsająca afera pod okiem Watykanu

Zmanipulowana i uzależniona psychicznie Anna robiła wszystko, by spełnić seksualne zachcianki o. Marko Rupnika. To znany jezuita i ceniony artysta sztuki sakralnej, który ze spowiedzi i kierownictwa duchowego uczynił narzędzie czerpania korzyści seksualnych. Opisy praktyk, które stosował są...

www.onet.pl

ckl78 · 15 Marzec 2023

"To nieprawda". Znany ksiądz stawia ponurą diagnozę

Politycy PiS chcą organizować marsze w obronie św. Jana Pawła II. - To są polityczne akcje. To nie wynika ze szczerości serca, jest po to, żeby dokopać drugiej stronie. A druga strona będzie robiła inne akcje - komentował w programie "Newsroom" WP ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. - Dojdzie do wojny domowej, w której Jan Paweł II będzie narzędziem, by walnąć w przeciwnika. Boję się, że 2 kwietnia w Niedzielę Palmową i rocznicę odejścia Jana Pawła II politycy włączą się w procesję z hasłami wyborczymi. Niech politycy trochę się odczepią od Jana Pawła II i pozwolą wiernym ocenić tę sytuację. Władze kościelne powinny otworzyć archiwa. Myślę, że Jan Paweł II sam się obroni. Nie potrzebuje do tego polityków. Pod pierwszym komunikatem Episkopatu nie podpisał się żaden biskup. To nieprawda, bo żadnych badań się nie prowadzi. Zalano to betonem. Jest bardzo dobre rozwiązanie. Polscy biskupi nie chcą wziąć przykładu ze swoich francuskich braci, którzy wiedzą, że ukrywanie prawdy pogłębi Kościół - dodał.

View: https://www.youtube.com/watch?v=zrLfgodDhRE&t=126s

kran · 20 Październik 2023

FatBantha napisał:
Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych
W okresie 1992–2021 w Polsce obserwowany jest powolny spadek poziomu wiary religijnej — z 94 proc. do 87,4 proc. i szybszy spadek praktyk religijnych — z 69,5 proc. do 42,9 proc. Najgwałtowniej spada liczba praktykujących wśród osób w wieku 18–24 lata – z 69 proc. do 23 proc. – wynika z badań CBOS.

Dzisiaj, 16:23

Powoli rośnie jednak odsetek niewierzących (raczej niewierzących oraz całkowicie niewierzących), który w 2021 r. wyniósł łącznie 12,5 proc.

Z badania wynika, że kobiety były i pozostały bardziej wierzące niż mężczyźni

Proces utraty wiary przebiega stosunkowo najszybciej wśród osób z wyższym wykształceniem

Bardziej dynamicznie zmiany dokonują się w największych miastach

Już więcej niż co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy

Od maja 2020 r. notowane jest przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych

W największych miastach 27,4 proc. praktykuje regularnie, a odsetek niepraktykujących sięgnął 40,7 proc.

Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem

W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 proc. do 23 proc. – i rośnie niepraktykujących – z 7,9 proc. do 36 proc.

Jednak również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, poziom praktyk spadł – z 72,8 proc. regularnie praktykujących w 1992 r. do 56 proc. obecnie

CBOS podkreśla, że w społeczeństwie polskim, w okresie 1992–2021, nastąpił powolny spadek poziomu wiary religijnej i szybszy spadek poziomu praktykowania.

Zaznaczono, że "na przestrzeni prawie trzydziestu lat, odsetki deklaracji wiary, choć spadają, utrzymują się na bardzo wysokim poziomie: w marcu 1992 r. wierzący oraz głęboko wierzący stanowili łącznie 94 proc. ogółu badanych, a w sierpniu 2021 r. – 87,4 proc.".

"Powoli rośnie jednak odsetek niewierzących (raczej niewierzących oraz całkowicie niewierzących), który w 2021 r. wyniósł łącznie 12,5 proc." – podano w raporcie CBOS.

Kto bardziej wierzący
Z badania wynika, że kobiety były i pozostały bardziej wierzące niż mężczyźni. "Wydaje się, że w skali ogólnospołecznej awans edukacyjny kobiet czy protesty kobiet przeciwko zaostrzaniu prawa antyaborcyjnego nie spowodowały znacząco szybszego spadku poziomu ich wiary religijnej w porównaniu do poziomu wiary mężczyzn" – wskazuje CBOS.

Zaznaczono, że "proces utraty wiary przebiega stosunkowo najszybciej wśród osób z wyższym wykształceniem, wolniej – wśród tych z wykształceniem średnim, a najwolniej – z wykształceniem podstawowym lub zawodowym".

Bardziej dynamicznie zmiany dokonują się w największych miastach, gdzie w 1992 r. odnotowaliśmy 91 proc. wierzących wśród ogółu badanych, a obecnie – 72,5 proc, przy odsetku niewierzących wynoszącym 27,5 proc. W mniejszych miejscowościach poziom wiary religijnej także spadł, ale jedynie o około 6 pkt proc. Tymczasem już więcej niż co czwarty mieszkaniec Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania deklaruje, że nie wierzy.

Zmiana zwyczajów
Z badania wynika, że spada odsetek regularnie praktykujących (kilka razy w tygodniu oraz raz w tygodniu) – z 69,5 proc. w marcu 1992 r. do 42,9 proc. w sierpniu 2021 r., częściowo na rzecz praktykujących nieregularnie, natomiast rośnie odsetek niepraktykujących, który w 2021 r. wyniósł 24,1 proc.

Od maja 2020 r. notowane jest przyspieszenie procesu zarzucania praktyk religijnych – niemal każdego miesiąca odsetek deklaracji niepraktykowania przekracza 20 proc. Poza nagłośnieniem skandali pedofilskich w Kościele na ograniczanie praktyk religijnych wpłynęła także epidemia COVID-19.

CBOS wskazuje, że kobiety praktykowały i praktykują bardziej regularnie niż mężczyźni. Jednak zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn od 2019 r. widać zauważalne przyspieszenie porzucania praktyk. Z badań wynika, że "im wyższy poziom wykształcenia, tym niższy był i jest poziom regularnych praktyk religijnych, a wyższy niepraktykowania".

Spadki odsetka deklaracji regularnych praktyk przekraczają 20 pkt proc., a wzrosty odsetka niepraktykujących przekraczają 11 punktów w grupach badanych z wykształceniem zawodowym i 14 punktów w pozostałych kategoriach.

Wśród osób z wyższym wykształceniem szybko przybywa niepraktykujących (wzrost z 15,7 proc. w roku 1992 do 29,0 proc. w roku 2021); wśród osób z wykształceniem średnim najszybciej ubywa praktykujących regularnie (z 62,5 proc. w roku 1992 do 36,9 proc. w roku 2021).

"W największych miastach 27,4 proc. praktykuje regularnie, a odsetek niepraktykujących sięgnął 40,7 proc. Oznacza to, że czterech na dziesięciu mieszkańców Warszawy, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Poznania nie ma żadnego kontaktu z Kościołem" – wynika z badania CBOS.

Religijność ze względu na wiek
W kategorii wiekowej 18–24 lata spada odsetek wierzących – z 93 proc. w roku 1992 do 71 proc. w pierwszych ośmiu miesiącach 2021 r., a rośnie niewierzących – z 6,7 proc. w roku 1992 do 28,6 proc. obecnie. Wśród osób w wieku 25–34 lata odsetek wierzących spadł z 94 proc. do 82 proc., a wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, z 97,3 proc. do 94,6 proc., a więc o niecałe 3 punkty procentowe.
Poziom praktyk religijnych wśród młodych respondentów w wieku 25–34 lata był jeszcze nieco niższy: w roku 1992 – 62 proc. regularnie praktykujących i 8 proc. niepraktykujących, natomiast obecnie wartości te wynoszą odpowiednio 26 i 30 proc.

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny
Jak podają autorzy badań, nie można wykluczyć, że dla najmłodszych badanych, w wieku 18–24 lata, którzy w dużej części mieszkają z rodziną i jeszcze się uczą, zarzucenie praktykowania jest elementem emancypowania się spod wpływów rodziny i najbliższego środowiska. U nich proces toczy się szybciej, ale mniej równomiernie. W najmłodszej grupie wiekowej spada odsetek regularnie praktykujących – z 69 proc. do 23 proc. – i rośnie niepraktykujących – z 7,9 proc. do 36 proc.

Jednak również wśród najstarszych, w wieku 65 lat lub więcej, poziom praktyk spadł – z 72,8 proc. regularnie praktykujących w 1992 r. do 56 proc. obecnie, a odsetek niepraktykujących w tym okresie wzrósł z 8,7 proc. do 17,5 proc.

"Obserwując deklaracje wiary religijnej kolejnych kohort wiekowych, w okresie niemal 30 lat, widzimy, że zmiany następują bardzo nierównomiernie: są znikome w pokoleniach dziadków (seniorzy i baby boomers), minimalne w pokoleniach rodziców (pokolenie "Solidarności" i pokolenie X), znaczące w kohorcie millenialsów i gwałtowne w kohorcie najmłodszej" – zaznacza CBOS.

Zwraca uwagę, że trzy starsze kohorty wiekowe są do siebie bardzo podobne – były i pozostały wierzące: w ciągu 30 lat odsetek deklaracji wiary spadł o 1–1,5 pkt proc. (i równie niewielkie są wzrosty odsetka niewierzących). W pokoleniu X zmiany są minimalnie większe (spadek deklaracji wiary o 3 pkt proc.). Mimo tych zmian są to pokolenia, w których odsetek wierzących nie spadł poniżej 90 proc., a niewierzących – nie wzrósł powyżej 9,3 proc.

Z badania CBOS wynika, że większe zmiany obserwowane są w kohorcie millenialsów (urodzonych między 1980 a 1996 r.), a największe w kohorcie najmłodszej (urodzonych w roku 1997 lub później. "Ta najmłodsza Polska jest już niemal w jednej trzeciej niewierząca" – wskazuje CBOS.

Natomiast proces zarzucania praktyk religijnych jest we wszystkich kohortach wiekowych wyraźny. "O ile proces zarzucania regularnych praktyk religijnych w trzech najstarszych kohortach przebiega stopniowo, to w pokoleniu X wyraźnie przyspiesza koło roku 2016, w pokoleniu millenialsów – koło roku 2018, a w najmłodszej kohorcie jest to nieprzerwany, gwałtowny »zjazd«" – wskazuje CBOS.

Z badań wynika, że odsetki niepraktykujących we wszystkich kohortach wiekowych rosną od około 2017 r., oczywiście najgwałtowniej w dwóch najmłodszych kohortach.

"W 2021 r. regularny kontakt z Kościołem ma zdecydowana mniejszość millenialsów i najmłodszych (około 1/4 lub mniej), a odpowiednio prawie 1/3 i ponad 1/3 spośród nich nie ma żadnego kontaktu z Kościołem" – pokazują badania.
Natomiast w przypadku pokolenia "Solidarności" i pokolenia X regularnie praktykuje mniejszość, a prawie 1/5 i ponad 1/5 spośród nich w ogóle nie chodzi do kościoła.

Analizowane dane pochodzą z badań CBOS z okresu od marca 1992 do sierpnia 2021 roku włącznie; badania te realizowane były na liczących około 1000 osób reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski.

(KF)

Źródło: PAP

Przedstawiciele kościoła sami sobie ten los zgotowali,,, nikt tak nie pracuje na upadek kościoła polskiego jak jego hierarchowie
Czym więcej mszy bedzie w telewizji, polityce tym szybciej będzie laicyzacja bo ludzie widzą obłudę.

Co po Kościele?

sprzedawca niszowych etosów

Hiszpania: Były biskup chce wziąć ślub. Jego wybranka to autorka powieści satanistyczno-erotycznych​

Duchowni są zaskoczeni​

Były biskup szuka pracy​

Well-Known Member

sprzedawca niszowych etosów

Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych​

Kto bardziej wierzący​

Zmiana zwyczajów​

Religijność ze względu na wiek​

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny​

Well-Known Member

Well-Known Member

konfederata targowicki

Well-Known Member

Well-Known Member

Well-Known Member

悟

sprzedawca niszowych etosów

Teolog: bolą mnie okropne błędy papieża​

Sebastian Duda​

Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin​

sprzedawca niszowych etosów

CBOS: dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła?​

Kto i kiedy odszedł z Kościoła?​

Dlaczego odeszli​

Wiek a powody rezygnacji​

Miejsce zamieszkania​

Wykształcenie​

Warunki materialne​

Dorośli a młodzież​

Podsumowanie​

Twój lekarz poleca papierosy Malboro

Well-Known Member

Well-Known Member

Niepokojące statystyki​

Active Member

Well-Known Member

Well-Known Member

Well-Known Member

"To nieprawda". Znany ksiądz stawia ponurą diagnozę​

Well-Known Member

Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych​

Kto bardziej wierzący​

Zmiana zwyczajów​

Religijność ze względu na wiek​

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny​

Hiszpania: Były biskup chce wziąć ślub. Jego wybranka to autorka powieści satanistyczno-erotycznych

Duchowni są zaskoczeni

Były biskup szuka pracy

Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych

Kto bardziej wierzący

Zmiana zwyczajów

Religijność ze względu na wiek

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny

Teolog: bolą mnie okropne błędy papieża

Sebastian Duda

Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin

CBOS: dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła?

Kto i kiedy odszedł z Kościoła?

Dlaczego odeszli

Wiek a powody rezygnacji

Miejsce zamieszkania

Wykształcenie

Warunki materialne

Dorośli a młodzież

Podsumowanie

Niepokojące statystyki

"To nieprawda". Znany ksiądz stawia ponurą diagnozę

Badanie CBOS: Spada religijność w Polsce. Najbardziej wśród najmłodszych

Kto bardziej wierzący

Zmiana zwyczajów

Religijność ze względu na wiek

Młodzi uciekają spod wpływu rodziny